Tommaso Campanella, De sensu rerum, p. 134
et interliminio somni et vigiliae, vidit vinum humi spargi
fracto
dolio in cella vinaria centum passibus a suo cubiculo distante;
surrexit
et invenit fracto dolio vinum effusum circa sextam noctis horam.
D. Laelius Ursinus noster vidit per somnium, quod amatus puer
de
equo in lapides caderet, et sanguis vultum rigaret et moreretur. Idcirco
mane
facto dixit puero (quoniam erant in itinere) ut equitaret
caute et suaviter,
nihilominus cecidit puer, mortuus est et sanguis rigavit
faciem eius eisdem omnino
lineis, quas in somno viderat herus,
et omnia ut vidit, contigerunt. Qua in re non
videtur aër praescire potuisse,
quod a Deo ordinatum fuerat, nisi aut Angeli, aut
daemones,
quibus malum illud facere permissum erat, significassent in somnis
D. Laelio . Sed forte ipse hoc potuit aer. Licet enim tractatus
non
praecesserit inter homines de morte illius modi, aliis tamen vicibus
homines
alij ea sunt interfecti morte, omnesque intervenientes passiones
remanent in aëre
sopitae, sicut in nobis quando non cogitamus.
Sed cogitantibus illae per aerem
communicantur, ac potius in re amata
repraesentantur, quam seorsum, ideoque saepe
mendaciter apparent,
raro autem verificantur. Aut dicendum res futuras omnes in suis
praeesse
causis, sicut mors currentis in praecipitium non visum, eo in
cursu
nota est alteri ex turri cursum et praecipitium spectanti. Item stellae,
a
quibus calores omnes, et motus et passiones apud nos fiunt, ordinant
quod futurum
est, iuxta legem ipsis a Deo inditam. Ipsae igitur
calefacientes et moventes, puerum
oblectari equitatione accelerata
fecerunt; Equumque fastidire, et deiicere in
fastidij tempore in eo
petrarum loco, noto ex mensura itineris, et tantae talisque
passionis,
quae usque ad locum illum, ac tempus, eum debebat parere
effectum.
Quoniam vero quaecunque futura sunt, praeparata sunt in causis
ab
origine mundi, usque ad hodiernum diem, ac continuo ad illa
inceditur:
Omnisque res antecedens est causa, aut concausa, aut signum
consequentis
rei, atque coëtaneae, sicut in Metaph. ostendimus, affirmari
posset proximum effectum notum esse in aere, in quo
ille calor et
stimulus currendi et indignandi, et cadendi simul fieri
debebant.
Non modo enim praeparationes humanae interficientium causarum,
sed
etiam aliarum causarum in Aëre fiunt, et cognoscuntur. sed non certo,
cum sint
contingentia: Arist. (lib. de inso.) in hoc obstupescens, postquam negasset
Deum immittere somnia, quoniam
sapientioribus et optimis, non
autem idiotis et aniculis immitterentur, asserit haec
mirifica immitti a
natura, quoniam (inquit) natura daemonia est , hoc est, sapiens. Igitur aëri
concedat
sensum oportet, cum alia non intret natura communicans dormientibus.
Quod autem Deus
insomnia immittat et Angeli, alibi
ostendi; argumentumque
Aristotelis natum ex eo est quod Deus sapientiam
Aristotelicam, cum sit
stultitia ante ipsum, parum curaret. Sed
quidem Iosepho ,
Danieli plurimisque talia immisit somnia, qualia